2023 азы рухæны мæйы 26-29 бонты Мæскуыйы ацыд Хуссарирыстойнаг-уæрæсейаг иумæйаг демаркацион къамисы рабадт (дæлдæр- Иумæйаг къамис).
Иумæйаг къамис адарддæр кодта Республикæ Хуссар Ирыстоны æмæ Уæрæсейы Федерацийы ‘хсæн паддзахадон арæнæн æхсæнадæмон-барадон хуыз раттыны фæдыл куыст.
Фембæлд цыд сабырадон æмæ кæрæдзиæмбарынады уавæрты.
Иумæйаг къамисы радон рабадты æмгьуыд æмæ бынат бæрæг цæудзысты дипломатон каналты уылты.
Рухæны мæйы 29-æм бон Сухумы ацыд Республикæ Хуссар Ирыстоны Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Джиоты Æхсары æмæ Абхазы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Инал Ардзинбайы фембæлд.
Джиоты Æхсар бузныджы ныхæстæ загъта ахæм хорз райсты тыххæй æмæ раарфæ кодта Абхазы адæмæн Фыдыбæстæйон хæсты Уæлахизы боны ‘рæввахс кæныны фæдыл. Абхазаг адæмæн йæ зæрдæ загъта сабырад, фæрныгад æмæ дарддæры æнтыстыты фæндиæгтæ.
Йæхи ‘рдыгæй Инал Ардзинба банысан кодта, абхазаг адæмæн ахæм ахсджиаг боны æфсымæрон Хуссар Ирыстоны делегацийы æрцыд цытджын мадзæлттæм уæлдай ахадгæ кæй у, уый.
Абон хуссарирыстойнаг адæм нысан кæнынц ахсджиаг бæрæгбон- Республикæ Хуссар Ирыстоны бон.
1990 азы рухæны мæйы 20-æм бон Хуссар-Ирыстойнаг автономон облæсты адæмон депутаттæ расидтысты Советон Цæдисы сконды Хуссар- Ирыстойнаг Советон Демократон Республикæ. Республикæйы расидт æппæтварсонæй дзуапп дæтта æхсæнадæмон-барадон нормæтæн æмæ Советон Цæдисы уæды рæстæджы архайæг закъæттæн. Ист æрцыд национ суверенитеты фæдыл деклараци æмæ бындуриуæг кодта нацийы хæдуагæвæрды бартыл- историон рæстдзинад сног кæнын, наци бахъахъхъæнын скуынæг кæнынæй.
Рухæны мæйы 19-æм боны Республикæ Хуссар Ирыстоны нысан цæуы Паддзахадон тырысайы бон.
Герб æмæ Кады зарæгимæ иумæ, тырыса у паддзахады ахсджиагдæр символтæй иу.
Суверенитет æмæ арф культурон хъуыды цы хæдбар бæстæ хæссы, уымæн ахсджиаг хай у паддзахадон символикæ. Паддзахадон символты сæмбырд сты ивгъуыды цаутæ æмæ фидæны ныфс, уыдон æппæтварсонæй адæмы æнгомдæр кæнынц.
Рухæны мæйы 17-æм бон æххæст кæны 15 азы Республикæ Хуссар Ирыстон æмæ Уæрæсейы Федерацийы ‘хсæн Хæларад, æмгуыстад æмæ иумæйаг æххуысы фæдыл Бадзырды бафыстыл, кæцы ссис дыууæ бæстæйы æхсæнпаддзахадон ахастытæ бæрæг кæныны фыццаг ахæм бындурон документ.
Бадзырды бафыст фадат радта хуссарирыстойнаг-уæрæсейаг политикон диалог уæрæх кæнынæн, базарадон-экономикон, зонадон-техникон, гуманитарон æмæ æндæр фадгуыты дывæрсон æмгуыстады райрæзтæн.
Боливариайнаг Республикæ Венесуэлæйы ‘рдыгæй Республикæ Хуссар Ирыстоны хæдбардзинады банымады бонæй 15 азы рацыды цытæн Республикæ Хуссар Ирыстоны Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Джиоты Æхсар арвыста арфæйы фыстæг Боливариайнаг Республикæ Венесуэлæйы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Иван Хиль Пинтомæ.
Сæрмагондæй, арфæйы дзырдæуы:
Республикæ Хуссар Ирыстоны Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Джиоты Æхсар арвыста арфæйы фыстæг Республикæ Никарагуайы Уæлвæткон æмæ Æххæстбарджын Минæвар Республикæ Хуссар Ирыстоны цытджын Альба Асусена Торрес Мехиямæ йæ Райгуырæн боны цытæн.
Сæрмагондæй, арфæйы дзырдæуы:
«Дæ бæрзонд профессионализм æмæ куырыхондзинад нысан гæнгæйæ, фæнды мæ бахахх кæнын ныры зын дуджы хуссарирыстойнаг-никарагуайаг ахастыты сырæзт æмæ размæдзыды, афтæмæй ма Никарагуайы æддагполитикон курс æххæст кæныны хъуыддагмæ дæ хайбавæрд.
Хуссар Ирыстон æмæ Уæрæсейы ‘хсæн дипломатон ахастытæ сфидар кæнынæй 15 азы рацыды цытæн Уæрæсейы Федерацийы Хъуыддæгты фæдыл рæстæгмæ минæвар Александр Журов рарвыста арфæйы фыстæг Республикæ Хуссар Ирыстоны Фæсарæйнаг хъуыддæгты министр Джиоты Æхсармæ.
Сæрмагондæй, арфæйы дзырдæуы:
Рухæны мæйы 8-æм бон Республикæ Хуссар Ирыстоны Фæсарæйнаг хъуыддæгты министрад Тыбылты Алыксандры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университетимæ иумæ ауагъта тымбыл фынг «Хуссар Ирыстон – Уæрæсе: 15 азы дипломатон ахастытæ сфидар кæнынæй», кæцы ацыд ХИПУ-йы конференц-залы.
Тымбыл фынг ацыд Республикæ Хуссар Ирыстон æмæ Уæрæсейы ‘хсæн дипломатон ахастытæ сфидар кæнынæй 15 азы рацыты цытæн.
Хуссар Ирыстон æмæ Уæрæсейы Федерацийы ‘хсæн дипломатон ахастытæ сфидар кæныны бонæй 15 азы рацыды фæдыл Республикæ Хуссар Ирыстоны æмæ Уæрæсейы Федерацийы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министртæ Джиоты Æхсар æмæ Сергей Лавров арвыстой кæрæдзимæ арфæйы фыстæджытæ.
Сæрмагондæй, Джиоты Æхсар йæ фыстæджы банысан кодта:
Рухæны мæйы 9-æм бон æххæст кæны 15 азы Уæрæсе æмæ Хуссар Ирыстоны ‘хсæн дипломатон ахастытæ сфидар кæныныл.
Уый фæдыл рухæны мæйы 8-æм бон Республикæ Хуссар Ирыстоны Фæсарæйнаг хъуыддæгты министрад Тыбылты Алыксандры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университетимæ иумæ уадзы ХИПУ-йы конференцзалы тымбыл фынг «Хуссар Ирыстон- Уæрæсе: 15 аз дипломатон ахастытæ сфидар кæнынæй».
Тымбыл фынджы куысты хайад райсдзысты Республикæ Хуссар Ирыстоны зонадон æмæ политикон æхсæнады минæвæрттæ, æхсæнадæмон ахастыты фадыджы дипломаттæ æмæ эксперттæ.
Рухæны мæйы 1-3 бонты Ирыстоны мысынц Беслæны æгъатыр теракты амæттæгты. 2004 азы рухæны мæйы 1-æм бон 30 террористæй фылдæр бацахстой Беслæны фыццæгæм скъола æмæ амынæты систой 1128 адæймаджы, кæцыты æртæ боны дæргъы хъизæмарæй мардтой, нæдæр сын дон уыд, нæдæр хæрд. Беслæны трагедийы фыдгæнджыты къухтæй фæмард сты 334 адæймаджы, се ’хсæн 186 сывæллоны. Фæмард сты тыхон структурæты æмæ Уæлвæткон уавæрты министрады кусджытæ. Алыхуызон цæфтæ райстой 810 адæймаджы.
